Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst scherper controleren op schijnzelfstandigheid onder zelfstandigen. Dit zorgt voor veel onzekerheid bij ondernemers: werk je écht als zelfstandige of loop je het risico dat je als schijnzelfstandige wordt aangemerkt? In dit artikel bespreken we wat schijnzelfstandigheid precies inhoudt, waarom de regels worden aangescherpt, en wat je kunt doen om problemen te voorkomen. Daarnaast behandelen we een veelvoorkomende misvatting: overstappen naar een BV als oplossing. Je krijgt praktische tips om je onderneming goed voor te bereiden en zonder zorgen te blijven ondernemen.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid betekent dat je formeel als ZZP’er opereert, maar in de praktijk werkt onder voorwaarden die lijken op een dienstverband. Bijvoorbeeld wanneer je langdurig voor dezelfde opdrachtgever werkt en weinig zelfstandigheid hebt in hoe je je werk uitvoert. Hoewel je op papier zelfstandig ondernemer bent, kan de Belastingdienst dit als een verkapt dienstverband beschouwen, wat financiële en juridische gevolgen met zich meebrengt voor jou en je opdrachtgever.

Waarom worden de regels strenger?

De Belastingdienst gaat strenger handhaven op schijnzelfstandigheid om misstanden aan te pakken. De overheid wil voorkomen dat zelfstandigen dezelfde voordelen genieten als werknemers, zonder dat er aan de bijbehorende werkgeversverplichtingen wordt voldaan. Dit zorgt voor een gelijker speelveld tussen werknemers en ZZP’ers. Voor jou als ondernemer betekent dit dat je goed moet nagaan of je werkrelaties nog aan de regels voldoen.

Waarom een BV oprichten geen oplossing is

Veel zelfstandigen overwegen om de stap naar een BV te maken, in de hoop zo problemen met schijnzelfstandigheid te vermijden. Echter, zal de Belastingdienst dit soort constructies doorzien. Alleen het oprichten van een BV is niet genoeg om als zelfstandig ondernemer erkend te worden. De aard van de werkrelatie blijft leidend, ongeacht of je via een eenmanszaak of BV werkt. Dus zelfs met een BV kun je nog steeds als schijnzelfstandige worden aangemerkt als de werkpraktijk hier aanleiding toe geeft. Het omschakelen naar een BV is daarom geen waterdichte oplossing en voorkomt niet dat je gecontroleerd kunt worden.

Wat zijn de gevolgen als je als schijnzelfstandige wordt aangemerkt?

Als de Belastingdienst bepaalt dat je schijnzelfstandig bent, kunnen de gevolgen aanzienlijk zijn. Je opdrachtgever kan te maken krijgen met de volgende sancties:

  • Terugbetaling van premies en loonheffingen: De opdrachtgever moet mogelijk alsnog sociale premies en loonheffingen betalen over de periode dat je voor hen werkte.
  • Boetes: Naast de nabetaling kan de Belastingdienst boetes opleggen aan de opdrachtgever.
  • Verlies van fiscale voordelen: Je kunt belangrijke belastingvoordelen verliezen, zoals de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling.
  • Rechtspositie als werknemer: In sommige gevallen word je met terugwerkende kracht als werknemer beschouwd, wat betekent dat je aanspraak kunt maken op rechten zoals ontslagbescherming en doorbetaling bij ziekte.

Hoe zorg je ervoor dat je niet als schijnzelfstandige wordt gezien?

Om problemen met schijnzelfstandigheid te voorkomen, kun je op een aantal belangrijke punten letten:

  • Autonomie: Als zelfstandige bepaal jij zelf hoe en wanneer je werkt. Wanneer je opdrachtgever hierin te veel stuurt, kan dat duiden op schijnzelfstandigheid.
  • Meerdere opdrachtgevers: Werk niet te lang voor slechts één opdrachtgever. Zorg ervoor dat je meerdere klanten hebt om afhankelijkheid te vermijden.
  • Ondernemersrisico: Een echte zelfstandige draagt zelf het risico voor zijn of haar werk. Dit betekent dat je verantwoordelijk bent voor de kwaliteit van je werk en eventuele fouten zelf moet oplossen.
  • Gebruik van eigen middelen: Zelfstandig ondernemers werken met hun eigen materialen en middelen. Dit is een belangrijk signaal van ondernemerschap.

Hoe beoordeel je je situatie?

Er zijn verschillende hulpmiddelen die je kunnen helpen om te bepalen of je echt als zelfstandige wordt gezien. De Belastingdienst biedt bijvoorbeeld de Beoordeling Arbeidsrelatie-tool aan, waarmee je door middel van een vragenlijst inzicht krijgt in je status. Let er wel op dat de uitkomst van deze tool niet altijd doorslaggevend en definitief is.

Wat kun je nu al doen om problemen te voorkomen?

Om toekomstige problemen te vermijden, is het verstandig om nu al actie te ondernemen. Hier zijn een paar stappen die je kunt volgen:

  • Evalueer je huidige werkrelaties: Werk je al langere tijd voor één opdrachtgever? Overweeg dan om nieuwe klanten aan te nemen om je risico te spreiden.
  • Beheer je eigen werk: Zorg ervoor dat je zelf verantwoordelijk bent voor de uitvoering van je werk. Dit toont aan dat je zelfstandig opereert.
  • Vermijd schijnoplossingen zoals een BV: Denk niet dat het omzetten van je eenmanszaak naar een BV een eenvoudige uitweg biedt. De aard van je werkrelatie blijft bepalend, en de Belastingdienst prikt snel door dit soort constructies heen.